Wie aan Halloween denkt, zal enerzijds denken aan pompoenen en het ’trick or treat’. Anderzijds zullen de bekende griezel- en spookverhalen vast en zeker van stal worden gehaald. Nu kent Nederland genoeg legendes en spookverhalen. Meestal komen die samen in één plek, in veel gevallen een slot of een kasteel. Voor wie minder bekend is met de griezelverhalen, hebben wij er eentje opgediept én er gelijk een Griezel Gravelroute langs Kasteel Waardenburg van gemaakt, speciaal voor Halloween! We nemen je mee in de legende van de Dokter Faust en het kasteel Waardenburg, in de gelijknamige Gelderse plaats. Meer over het kasteel: Dat vind je hier! Griezelen maar!
Waardenburg en omgeving
In het kort: Waardenburg ligt vlakbij knooppunt Deil aan de A2 tussen Utrecht en Den Bosch. Het aan de Waal gelegen dorpje is in het uiterste westpuntje van de Provincie Gelderland. Aan de overkant van de Waal ligt Zaltbommel en op een steenworp afstand vind je Den Bosch (en dus de provincie Noord-Brabant). Waardenburg zelf heeft weinig om het lijf, maar heeft dus zowel het kasteel Waardenburg als huis Neerijnen. In kasteel Waardenburg speelt zich de legende af, van het kasteel dat dateert van 2 augustus 1265, toen er toestemming kwam om het kasteel te bouwen. In de eeuwen hebben vele families daar gewoond. Het huidige kasteel is uit de 17e eeuw, want in de Tachtigjarige Oorlog werd het kasteel door Willem van Oranje en zijn mannen bezet en (uiteraard) verwoest. Het noordelijke deel van het kasteel is in 1627 hersteld. Het kasteel heeft nog steeds een hoefijzervorm, omdat het zuidelijke deel is afgebroken.
De Faustlegende
Johann Faust was oorspronkelijk een Duits historisch figuur uit de 16e eeuw; een rondreizende dokter en geleerde. Na zijn overlijden kwamen de geruchten en zo ontstond ene bekende volkslegende. Zoals met veel van dit soort verhalen gaat het om ontevredenheid. Zo zou Faust ontevreden zijn geweest met zijn leven en hoe kan het ook anders, hij sloot een pact met de duivel; Zeker in die tijd een vaker voorkomende partner in dit soort verhalen. De legende is niet eenduidig, want volgens sommigen wilde Faust oneindige kennis, volgens anderen een ware liefde. Of het hebzucht was of dat het ’too good to be true’ was, dat weet niemand, maar uiteindelijk kwam de Duivel zijn schuld innen, in de vorm van het ‘ophalen van de ziel’ van Faust. Tja, ga daar maar aanstaan. De bekendste Faustlegende is geschreven door Goethe en gepubliceerd in 1806.
Faust en kasteel Waardenburg
De legendes hebben verschillende vertelvormen en de Nederlandse variant plaatst Faust rond 1538 in Kasteel Waardenburg. Dokter Faust zou in 1540 overlijden. In de legende van Faust en kasteel Waardenburg is Faust een alchemist die de Steen der Wijzen probeert te vinden. De aansluiting met de originele legende is een beetje vergezocht, maar Faust wilde als alchemist metaal in goud doen veranderen en, net zoals vriend Sywert van Lienden ‘gillend rijk worden’. Maar helaas pindakaas, het lukte niet. Uit wanhoop richt hij zich tot de duivel, die hem welwillend is, maar in ruil daarvoor na zeven jaar zijn ziel zal komen halen. Faust vind het prima, tekent het contract en noemt de duivel vanaf nu ‘Joost’, als een hulp. Joost mag het weten, die uitdrukking komt daar vandaan.
Voor de wind maar toch niet
Net zoals met de fietsroute die we hebben gemaakt, gaat het Faust in eerste instantie voor de wind. Alles loopt op rolletjes, hij wint verschillende competities en is uiteraard slimmer dan allerlei knappe koppen en geestelijken in het land. Maar ja, hoogmoed komt voor de val. Als Faust zijn bediende Joost gaat uitbuiten, dan gaat het rap achteruit. Maar het succes stijgt hem naar het hoofd, en hij begint Joost (de duivel) uit te buiten. Joost vindt dat minder leuk. Hij biedt aan om het contract te verscheuren, maar Faust wil geen afstand doen van zijn succes. Ook zoekt hij nog de Steen der Wijzen! De zeven jaar zijn bijna voorbij, en het is tijdens zijn verblijf in kasteel Waardenburg dat hij aan zijn eind komt.
Einde verhaal
Zodra het contract afloopt, na zeven jaren, komt de woedende duivel Faust in zijn torenkamer in kasteel Waardenburg halen. Uiteraard smeekt Faust om genade, maar de Duivel kent geen genade. Hij sleept Faust, volgens de overlevering, aan zijn haren naar buiten, mee de hel in. Om het nog dramatischer te maken: er branden vlammen rond de toren, de uilen die huilen met de stemmen van mensen en een bizarre hoeveelheid honden en katten dans over de molen en de dijk. Wanneer de huishoudster het kabaal hoort en de volgende ochtend durft te komen kijken, is Faust nergens te bekennen. De muren zitten onder het bloed en aan de tralies hangt er een pluk haar. Volgens de legende zijn de bloedvlekken in de kamer van Faust, hoeveel men ook poetst, nog steeds zichtbaar. Een pact met de duivel sluiten, dat is geen slimme zet, als dit de moraal van het verhaal moet zijn.
Griezel Gravelroute Kasteel Waardenburg
Volg deze route rondom het kasteel en laat je betoveren door de schoonheid, maar vecht ondertussen ook een kleine strijd met de elementen. In het schemerdonker en met slecht weer zal de geest van Faust vast en zeker nog rondwaren!
Tips
- Als je in het weekend de route gaat rijden, dan kun je lunchen bij Brasserie het Stroomhuis, tussen Waardenburg en Neerijnen in. Je kunt doordeweeks enkel op afspraak terecht.
- Mocht je fietspech hebben, dan is Cycle Centre 53-11 in Zaltbommel de ‘place to be’ om jouw fiets te laten repareren.
- Fietsen langs de Waal is altijd vechten met de elementen, zorg dus dat je de juiste kleding bij je hebt
