Fietsroute in Drenthe: Ode aan de Drentsche dorpen

‘Drenthe!’ De vreugdekreet van mijn vrouw als wij de dunst bevolkte provincie van Nederland binnenrijden. Het enthousiasme komt vooral voort uit het feit dat zij hier geboren is. De grappen over hunebedden en hoe het nu was om in een plaggenhut te wonen, die kent ze al. Drenthe is een prachtige fietsprovincie. Niet alleen vanwege de Nationale Parken, zoals het Dwingelderveld, maar ook vanwege het (nieuwe) dak van Drenthe, de ‘Col du Vam’. Volgens taal- en wielerpuristen mag de vuilnisbelt geen ‘col’ heten, maar ik kan maar daar niet zo erg aan storen. Op een recente trip naar de provincie viel mij één ding op: de Drentsche dorpsnamen. Op mijn routes vanuit Zuidlaren kwamen er een paar mooie voorbij. Vandaar een kleine ode, met een mooie route om te ‘vincken’.

De langste plaatsnaam van Nederland

Terwijl ik door de bossen bij Gieten rij, moet ik telkens gniffelen. Er zijn dus mensen die bedacht hebben, dat je naast Gasselte, ook nog een aftakking kan hebben: Gasselternijveen. De geschiedenis van deze kleine dorpjes is al schitterend. Blijkbaar kwam men bij het maken van nieuwe (Nije) dorpsnamen niet verder dan telkens een stukje toevoegen. Gasselte, Gasselteboerveen, Gasselternijveen en uiteindelijk Gasselternijveenschemond. Verwijzing naar de plek van ontstaan of de relatie tot ‘de stam’ Gasselte lijken duidelijk. Ik vind het een wonderlijke geschiedenis. Zeker ook omdat de dorpen vrijwel allemaal kaarsrecht, langs een kanaal liggen. Samen met Gasselterboerveenschemond heeft Gasselternijveenschemond de langste plaatsnaam van Nederland. En dat voor een afwateringsgebied van veen en turf

Nog Een Keer

Wie ooit meedeed aan de Veldslag om Norg zal zich nog een keer achter de oren krabben: stond het er nu echt? Één? Ja. Het stond er echt en het staat er nog steeds. Een is een gehucht in de gemeente Noordenveld. Vlakbij het gevangenisdorp Veenhuizen, bij Norg en bij Amerika. Ik vraag me dan altijd af hoe dat ging bij het vernoemen. Hoe kom je op de naam Een? Ik bedoel, het is een van de meest gebruikte woorden in de Nederlandse taal. Overigens is Een niet de kortste plaatsnaam van Nederland. Daar is het Friese dorp Ee, de winnaar. Toch een ’n’-etje minder. En als je het Echt wilt weten, dan moet je naar Limburg.

Start in Zuidlaren

Voor mijn routes start ik in het prachtige Drentse dorp Zuidlaren. Dat er naast een Zuidlaren ook een Noordlaren is, dat had ik wel verwacht. Het dorp dat er tussen in ligt? Dat heet dus niet LAREN, maar Midlaren. Laren ligt dan weer in het Gooi. Vanuit Zuidlaren kun je zo richting Tynaarlo, waar je een van de vele hunebedden van de provincie vindt, Hunebed D6 om precies te zijn. Dan kun je doorsteken en kom je bij Taarlo. Waren ze bij Tynaarlo zo origineel om er YN tussen te zetten? Of waren ze bij de stichting van Taarlo van mening dat het ‘nog korter kon’. Waarom ze niet voor de naam ‘mand’ hebben gekozen is volstrekt onduidelijk. Is dat dan weer een relatie tot ‘de monden’ die hier liggen? Als je er dan toch bent kun je hier zowel 1e als 2e Exloermond en Valthermond ‘vincken’. Ik had het Nooitgedacht.

In het noorden schrijf je Loo met dubbel ‘oo’

In deze regio vind je überhaupt veel dorpen met een ‘LO’ achteraan. Dwingeloo, Schoonloo, Grolloo, Anloo, Balloo en Exloo .Toch wel weer opvallend dat het hier dan LOO is en niet Dwingelo. Paleis Het Loo ligt dan weer in Gelderland. Net als Groenlo, Otterlo en Hoenderloo (het dorp in Gelderland). Het lijkt wel alsof aan de oostkant van NP Hoge Veluwe met een dubbel oo werd geschreven. Hoewel, Almelo en Boekelo liggen weer in Overijssel. Weerselo is ook met een enkele ‘o’. De zuidelijke provincie Limburg kent dan we weer Elsloo, met dubbel ‘o’, maar ook kastelendorp Baarlo. Ik ben het kwijt. 

Zwillers en meer

Dat plaatsnamen een relatie hebben tot een taal die wij niet meer spreken, het oud-Nederlands of soms ook het oud-Drents, dat mag duidelijk zijn. Met mijn vrouw heb ik vaak discussies of het woord ‘Zwiller’ bestaat. ‘Ja, dat zit achter een trekker en het maakt uiteindelijk ‘zwillegies’, oftewel hoopjes’, hoor ik dan. Volgens Van Dale is het niet bestaand, hoewel de familie De Jong uit Drenthe daar bij hoog en laag een aan vasthoudt. Dat het wel zo is. Afijn, al toerend door het Drentse (of is het dan Drentsche) land denk ik dat het zo ook met de dorpen Bronneger en Zwiggelte is. Ik denk dat dit een zelfde herkomst heeft, maar wie het weet mag het zeggen. Op een fietsroute in Drenthe kom je nog eens iets tegen.

Rust en prachtige natuur

Op mijn route kom ik naast prachtige plaatsnamen ook heel veel prachtige natuur. Want daarvoor kom je echt naar Drenthe om te fietsen. Door het Balloërveld, door de bossen bij Gieten, door de uitgestrekte velden. Drenthe is rust, hoewel een drukke zondagmiddag op een terras wel anders doet vermoeden. Toch ben je zo weer bijna alleen als je de dorpskern verlaat en het groen intrekt. Waar je ook gaat, het is altijd genieten en als je goed oplet kom je mooie plaatsnamen tegen. Want pareltjes als Eexterzandvoort en Drogteropslagen, die heb ik nog niet eens genoemd.

Tips voor een lekkere stop

• In Borger vind je de ‘beste IJssalon van Drenthe’: bij La Dolce kun je een lekkere ijsco scoren
• In Gieten is bakkerij Job een fijne stop. Een ruim terras en een heerlijk assortiment aan lekkernijen zal je weer genoeg energie geven voor het laatste stuk
• Als je pech hebt, en dat kan, dan kun je in Borger ook even bij Egberts langs. Ik had zelf een wat zachte achterband en werd snel en vriendelijk geholpen.
• Start en finish van onze route is bij Klasbak. De koffie en de taartjes mogen er zijn!
• We hebben ondertussen ook een stop bij Koerscafe Gasselte ingepland. Zo kun je genoeg kiezen op je route

Fietsroute in Drenthe: Ode aan de Drentsche dorpen